مقاله خاک و آبیاری

مقاله خاک و آبیاری

عوامل مؤثر در فرسایش بادی :

الف) باد : سرعت باد و نحوه تلاطمی که در هوا ایجاد می کند مسلماً در مقدار فرسایش بادی مؤثر است.
ب) عوامل خاکی : نظیر رطوبت خاک و ساختمان آن در مقدار فرسایش باد مؤثر است ، هر چه رطوبت خاک بیشتر باشد فرسایش کمتر است. خاکدانه ها هر چه بزرگتر باشند سنگین تر شده و فرسایش پذیری آنها کمتر می شود.
ج) نوع سطح : ناهموار بودن سطح باعث مقاومت در برابر فرسایش بادی می شود. زیرا سرعت باد را کم می کند. البته شرط این موضوع این است که کلوخه ها و خاکدانه ها خود در برابر باد از پایداری کافی برخوردار باشد. وجود گیاهان نیز بر روی سطح خاک نیز سبب کمتر شدن فرسایش بادی می گردد زیرا پوشش گیاهی از طرفی باعث ناهمواری سطح خاک و از طرف دیگر رشته های آن ذرات خاک را در محل تثبیت می کند.  کنترل فرسایش بادی

1) ایجاد پوشش گیاهی
2) ایجاد بادشکن : بادشکن معمولاض به ردیف های گیاهان و به خصوص درختانی که عمود بر جهت باد کاشته می شوند. اثر این درختان بستگی به نوع درخت، تراکم و ارتفاع آنها دارد. اثر بادشکن تقریباً ده برابر ارتفاع درختان آنها می شود. مثلاً اگر ارتفاع درختان بادشکنی 5 متر باشد. ردیف های بادشکن را باید به فاصله حدود 50 متر از یکدیگر احداث نمود. درختان گز یکی از گیاهان مناسب برای ایجاد باد شکن در نواحی جنوبی ایران می باشند. کشت نواری برخی گیاهان مشروط به آنکه نوارها عمود بر جهت باد باشد نیز می تواند به عنوان بادشکن عمل کند. حتی دیواره های موقتی حصیری یا ساخته شده از بوته و خار و خاشاک نیز می تواند به عنوان باد شکن موقت به کار رود.

ج) عملیات تهیه بستر :
انجام عملیات تهیه بستر به نحوی که کلوخه های نسبتاً بزرگی بر سطح خاک باقی بماند نیز با ناهموار کردن سطح خاک در کاهش باد مؤثر واقع شده و کلوخه های بزرگ نیز در برابر جابه جایی توسط باد مقاوم می باشند.
د) استفاده از مواد مصنوعی و مالچ های نفتی :
این مواد به صورت پوشش نازکی روی سطح خاک پاشیده می شوند پس از خشک شدن خاک را در جای خود تثبیت نموده از حرکت آن با باد جلوگیری می کند. از این موقعیت می توان استفاده نموده و در خاک های تثبیت شده اقدام به کشت بذر و نهال نمود به طوری که قبل از اتمام دوره عمر مفید این مواد، گیاهان در خاک مستقر شده و از آن به بعد خود نقش تثبیت خاک را انجام می دهند.  

  آلودگی خاک :

در نتیجه زندگی و فعالیت انسان بر روی کره زمین فضولات و مواد دفعی حاصل می گردد که نهایتاً وارد آب، خاک و هوا می گردد. تا هنگامی که جمعیت کره زمین به خصوص تراکم جمعیت کمبود این فضولات و مواد دفعی مشکل چندانی را تشکیل نداده و لذا توجه زیادی نیز به عوارض آن نمی شد. ازدیاد روز افزون جمعیت و بخصوص تراکم آن در شهرهای بزرگ و مراکز صنعتی و همچنین ساخت و استفاده از مواد شیمیایی متعددی که قبلاً در طبیعت وجود نداشته ، سبب بروز مشکلات عدیده ای از نظر آلودگی محیط زیست گردیده است.
آلودگی خاک را می توان ناشی از آفت کش ها، عناصر سمی، فضولات دامی و صنعتی و شهری، املاح محلول، ترکیبات رادیو اکتیو و بارانهای اسیدی دانست.  

عناصر سمی

سمیت عناصری از قبیل آرسنیک، کادمیوم، جیوه و سرب کاملاً شناخته شده در صورتی که از طریق خاک وارد بافت گیاهان شوند سبب مسمومیت حیوانات و یا انسان شده و یا عوارض و بیماری های نامطلوب را باعث می گردند. رنگ های مختلف، پودرهای لباسشویی، مواد پلاستیکی و برخی سموم کشاورزی و بنزین حاوی این عناصر بوده و ازدیاد مصرف روز افزون آنها توسط بشر سبب تجمع این عناصر در خاک می گردد.
ازت با آنکه عنصر ضروری برای گیاه و انسان است چنانچه مقادیر زیادی از شکل نیتراتی آن در خاک تجمع یابد به میزان زیاد جذب گیاهان شده و حیوانات علفخوار را دچار مسمومیت می کند. شسته شدن مقدار زیادی نیترات خاک به داخل آبهای زیرزمینی سبب آلودگی آب آشامیدنی شده و آشامیدن چنین آب آلوده ای سبب مسمومیت انسان و به خصوص نوزادان می شود.  

آبیاری

آبیاری از نظر علمی تعابیر مختلفی دارد اما به معنای واقعی کلمه، پخش آب روی زمین جهت نفوذ در خاک برای استفاده گیاه و تولید محصول است. هر چند فقط ۱۵ درصد از زمینهای کشاورزی دنیا تحت آبیاری قرار دارند و ۸۵ درصد بقیه به صورت دیم و بدون آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرند اما نیمی از تولیدات کشاورزی و غذای مردم جهان از همین زمینهای آبی حاصل می‌شود. که این خود نشان دهنده اهمیت و نقش آبیاری در بخش کشاورزی است.
منابع آب آبیاری
• بارش‌های آسمانی شامل برف و باران.
• آبهای سطحی شامل رودخانه‌ها - سدها - مخازن آب - دریا - برکه‌های آب شیرین - یخچالها و …
• آبهای زیرزمینی شامل چاه - قنات - چشمه
منافع آبیاری
• افزایش کمی و کیفی محصول
• سود حاصل از افزایش کمی و کیفی محصول
• درآمد حاصل از فروش آب برای دولت
• افزایش فرصت شغلی
زیان‌های آبیاری سنتی
• فرسایش
• شور و قلیایی شدن خاک
• غرقابی شدن یا باتلاقی شدن زمینهای کشاورزی
• تخریب زمینهای کشاورزی
• اتلاف سود و اتلاف بیهوده آبی که با قیمت گزاف تأمین گردیده و برای نگهداری و توزیع آن سرمایه گذاری زیادی صورت گرفته‌است.
انواع روشهای آبیاری
آبیاری سطحی آب از نهر آبیاری یا لوله دریچه‌دار در سطح خاک جریان یافته و با نفوذ تدریجی در خاک در اختیار ریشه گیاه قرار می‌گیرد. آبیاری سطحی به سه روش آبیاری کرتی - آبیاری نواری و آبیاری شیاری انجام می‌شود.
آبیاری تحت فشار بطور کلی سیستم‌های آبیاری تحت فشار به روشهایی گفته می‌شود که آب را توسط لوله و تحت فشاری بیش از فشار اتمسفر در سطح مزرعه توزیع می‌کنند. آبیاری تحت فشار به دو روش آبیاری بارانی و آبیاری موضعی انجام می‌شود. روش آبیاری موضعی به دو دسته آبیاری قطره‌ای و خطی انجام می‌گیرد. که این دو روش به مقدار زیادی صرفه جویی در مصرف آب خواهد داشت.
آبیاری زیرزمینی در این روش، آبیاری، رطوبت لازم برای محیط ریشه گیاه توسط کنترل سطح ایستابی است. برای این منظور لازم است که یک لایه غیر قابل نفوذ در عمق مناسب از سطح خاک وجود داشته باشد تا بتوان سطح ایستایی را کنترل نمود. از مهم‌ترین مشخصه‌های این روش مرطوب نشدن سطح خاک است بطوریکه معمولاً برای تأمین آب در محیط ریشه سطح ایستابی به حدی بالا آورده می‌شود که رطوبت بتواند با استفاده از خاصیت موئینگی به محیط ریشه برسد.
معیارهای انتخاب روشهای مناسب آبیاری
در یک پروژه آبیاری انتخاب روش آبیاری مناسب نقش بسیار با اهمیتی در موفقیت آن پروژه ایفا می‌کند. اساسی‌ترین عوامل موثر در انتخاب روشهای آبیاری به شرح زیرند: بافت خاک - آماده کردن زمین - اندازه مزارع - شوری خاک - زهکشی - آب قابل دسترس - کیفیت آب - گیاهان الگوی کشت - انرژی قابل دسترس - تناوب زراعی و عملیات زراعی - کیفیت و میزان محصولات - وضعیت آب و هوایی - هزینه آب - مسائل فرهنگی و اجتماعی.
هدف آبیاری
• تامین آب کافی برای ادامه زندگی گیاه.
• حفاظت و بیمه گیاهان در مقابل تنش‌های ناشی از کم آبی یا بی آبی‌های کوتاه مدت.
• خنک کردن خاک و اتمسفر یا هوای اطراف گیاه.
• شستن املاح مضر در خاک.
• نرم کردن ناحیه قابل شخم خاک.
ارتباط با سایر علوم
• آب شناسی: بارش‌هایی که در منطقه صورت می‌گیرد و به صورت روان آب درمی‌آید را مورد مطالعه قرار می‌دهد.
• گیاه شناسی: نیاز گیاه موجود در برنامه آبیاری و الگوی کشت را مورد مطالعه قرار می‌دهد.
• خاک شناسی: به مطالعه خاک از لحاظ فیزیکی و نیز از لحاظ محیطی برای کشت و پرورش گیاه می‌پردازد.ضمن اینکه در مورد چگونگی تشکیل خاک و رده بندی آنها و همچنین بحث در مورد موجودات زنده خاک و اثرات آن بر زشد گیاهان بحث می کند

فهرست

    بخش اول خاک و آبیاری--------------------------------------------1

   رشد گیاه وعوامل موثر در آن-----------------------------------------1

    انرﮋی تابشی-----------------------------------------------------2

   ترکیب اتمسفر----------------------------------------------------3

   موجودات زنده----------------------------------------------------4

   عناصر غذایی-----------------------------------------------------4

   نقش عناصر غذایی در گیاه وعلائم کمبود آن------------------------------6

    فرسایش خاک وکنترل آن--------------------------------------------9    فرسایش آبی------------------------------------------------------9

    روش های مبارزه با فرسایش آبی------------------------------------10

    عوامل موثر بر فرسایش آبی-----------------------------------------11

    فرسایش بادی---------------------------------------------------12

    عوامل موثر بر فرسایش بادی----------------------------------------13

    کنترل فرسایش بادی-----------------------------------------------13

     آلودگی خاک-----------------------------------------------------14

    عناصر سمی-----------------------------------------------------15

    آبیاری----------------------------------------------------------15

    طبقه بندی آبهای آبیاری--------------------------------------------18

    طبقه بندی آبهای آبیاری بر اساس قلیائیت-------------------------------19

بخش دوم کودهای شیمیای--------------------------------------------20  

    نقش کودهای شیمیایی در افزایش تولید--------------------------------20

   مشکلات استفاده ی بی رویه از کودهای شیمیایی--------------------------21